Ben jij in het juiste lichaam geboren? Denk ook dan eens na over je gender.

Ook voor cisgender mensen – zoals ik – is het goed om eens over onze vrouwelijkheid of mannelijkheid na te denken. Niet zozeer omdat we transgender zouden kunnen zijn, maar om een deel van onszelf te leren begrijpen waar de maatschappij geen vragen bij stelt.

Eén van mijn favoriete YouTubers – Hannah Witton – deelde vorige maand een video met de titel ‘Cis People Should Think About Their Gender Too’. Waarin ze de vragen beantwoordt die Heather Flowers speciaal voor cis-personen op Twitter gezet heeft. De (Engelstalige) Twitter-thread met deze vragen is meer dan tienduizend keer geretweet, en ook ik voel de behoefte om iets met die vragen te doen.

Daarom deel ik vandaag mijn antwoorden op de eerste vier vragen met jullie. Als ik alle vragen nu zou beantwoorden, zou dit een gruwelijk lange lap tekst worden. Dus ik ga mijn antwoorden over twee blogposts verdelen.

Maar voordat ik eraan begin, eerst een aantal definities.

• Sekse of geslacht is iets wat je bij je geboorte toegewezen krijgt, vrijwel altijd op basis van uiterlijke geslachtskenmerken.
• Gender gaat over welk geslacht je bij jezelf vindt passen, met andere woorden of je je mannelijk, vrouwelijk of iets daartussenin voelt.
• Cis of cisgender ben je als het geslacht dat je bij je geboorte kreeg past bij je genderidentiteit, dus als je in het juiste lichaam geboren bent.
• Trans of transgender betekent dat het geboortegeslacht niet of niet helemaal overeenkomt met wat iemand zich vanbinnen voelt.
• Non-binair houdt in dat iemand de gender-hokjes “mannelijk” en “vrouwelijk” allebei niet op zichzelf van toepassing vindt, of allebei in ongeveer gelijke mate.
• Seksuele oriëntatie is iets wat je in de loop van je leven ontdekt, en zegt niets over jouw eigen gender of geslacht maar wel over het geslacht waar je op valt.
• Meer (gedetailleerde) definities vind je op de website van TRANS magazine.

Goed. Daar gaan we.

Wat vind ik leuk aan mijn gender?

Van deze vraag raakte ik meteen al flink in de war.

Mijn eerste reactie was namelijk “dat ik jurken kan dragen (zonder dat ik raar aangekeken word)”. Maar dat heb ik te danken aan mijn geslacht. Ik ben geboren met vrouwelijke primaire geslachtskenmerken, en inmiddels zijn daar secundaire geslachtskenmerken bijgekomen – TIETEN! – en dus vind niemand het gek als ik een jurk draag.

Dat ik vroeger met Barbiepoppen mocht spelen misschien? Dat ik naadloos kan opgaan in een vrouwengesprek? Nope. Ook dat zou een stuk moeilijker zijn – misschien zelfs onmogelijk – als ik in het lichaam van een man zou zitten. Dus dat zijn allemaal voordelen van mijn sekse. Niet van mijn gender.

Maar wat vind ik dan leuk aan mijn gender?

Dat ik jurken wil dragen? Een bepaalde sierlijkheid? Dat mijn manier van denken en doen niet zo rechtlijnig en hard is als die van “typische” mannen / mannelijke wezens? De zorgzaamheid, warmte en sensualiteit van “de vrouw”? Hoe zij kracht en zachtheid kan combineren?

Ja, dat zijn dingen die ik leuk vind aan vrouwelijkheid. Hoewel vrouwelijkheid oneindig veel complexer is dan dat. En ik mezelf lang niet zo zorgzaam vind als de gemiddelde vrouw.

Waarom identificeer ik me met mijn gender?

De dingen die ik als kind leuk vond, de dingen die ik nu leuk vind, hoe ik me voel, en de kleren die ik graag draag, passen meestal bij wat de maatschappij als “vrouwelijk” ziet. Niet altijd, maar meestal wel.

Ook begrijp ik andere vrouwen doorgaans beter dan mannen. Ik vind het leuk om mannelijke vrienden te hebben, en af en toe eens naar een voetbalwedstrijd te kijken bijvoorbeeld, maar ik identificeer me niet met mannen. Bij hen ben ik de buitenstaander die driftig aantekeningen maakt, niet de insider die het van nature begrijpt.

Bij een voetbalwedstrijd geniet ik meer van het gezelschap, de sfeer in het stadion en de looks van sommige voetballers, dan van de strijd op het veld.

Al komt daar natuurlijk een stukje seksuele oriëntatie bij kijken. En dat heeft dan weer niks met mijn gender te maken.

Ingewikkeld!

Welke gender-verwachtingen leg ik mezelf op? Vind ik dat leuk? Waarom wel of waarom niet?

Het eerste wat me mij deze vraag te binnen schiet, zijn de verwachtingen rond uiterlijke verzorging. Make-up, een verzorgd kapsel, benen onthaard…

Zelf geef ik daar niet altijd om. Soms wel. Soms vind ik het leuk om tiptop verzorgd de deur uit te gaan. Maar over het algemeen draag ik geen tot weinig make-up en mijn benen scheer ik alleen als anderen ze te zien krijgen.

Toch betrap ik mezelf regelmatig op kritische gedachten als mijn benen en gezicht er iets té puur natuur uitzien.

“Wendy, meid, schaam je!”

Hetzelfde geldt voor die zorgzaamheid waar ik het eerder al even over had. Ik heb soms het idee dat ik – als (klein)dochter, zus, vriendin – zwaar tekortschiet op dat gebied. Dat ik zorgzamer zou moeten zijn, als vrouw.

Mijn moeder is veel zorgzamer ingesteld dan ik. Mijn broer ook. En dat is prima. Dat kan. Er is niks mis met hen en er is niks mis met mij. Maar toch heb ik regelmatig het gevoel dat ik niet aan de verwachtingen voldoe. Terwijl het maar zeer de vraag is waar die verwachtingen eigenlijk vandaan komen. Zijn het de verwachtingen van mijn familie, van de maatschappij, of van mezelf?

Welke gender-verwachtingen leg ik anderen op? Waarom?

Volgens mij leg ik anderen niet snel mijn verwachtingen op, zeker niet op een dwingende manier – dat vind ik meer iets voor mannen (?) – maar ik vind het wel raar als iemand niet aan het beeld van “typisch mannelijk” of “typisch vrouwelijk” voldoet. Tof, maar raar.

En uit wat ik net schreef blijkt sowieso al één verwachting. Namelijk dat vrouwen anderen niet zo snel verwachtingen zullen opleggen. En mannen wel.

Hm. Een vrouw zal misschien niet zo snel gaan mansplainen* hoe iets hoort, of iemand botweg dwingen om zich anders te gedragen. Maar zijn “onze” methodes – iemand raar aankijken, een nare opmerking maken, een vriendschap dood laten bloeden, enzovoorts – niet ook gewoon manieren om anderen onze verwachtingen op te leggen?

*Mansplaining (een samentrekking van de Engelse woorden “man” en “to explain”) is iets op een neerbuigende, bevoogdende manier aan een vrouw uitleggen.

Ik denk dat er drie redenen zijn om anderen (actief of passief, subtiel of minder subtiel) te dwingen aan bepaalde verwachtingen te voldoen, met betrekking tot hun gender:

1. Het is makkelijk om de wereld op te kunnen delen in mannetjes en vrouwtjes. Het voelt (voor cisgender mensen) lekker overzichtelijk en veilig om te weten wie wat is en wat dat betekent voor hun gedrag, hun kleding, de aanspreekvormen, enzovoorts.
2. Het is eng om je nadrukkelijk achter iemand te scharen die afwijkt van de norm, want daarmee kun je zelf ook een doelwit worden.
3. Als een vrouw zich niet “vrouwelijk” gedraagt – bijvoorbeeld als een haantje-de-voorste – dan worden andere vrouwen en mannen geconfronteerd met hun eigen vrouwelijkheid of mannelijkheid en de opgelegde verwachtingen daaromheen. We raken dan niet alleen het overzicht (uit punt 1) kwijt, maar ineens doet iemand iets waarvan we dachten dat vrouwen dat niet konden of mochten doen. En dat kan pijnlijk zijn.

Er is niemand arroganter, agressiever of minachtender tegenover vrouwen, dan de man die zich ongerust maakt over zijn viriliteit.

Simone de Beauvoir

Van de bovenstaande drie punten heb ik me sowieso schuldig gemaakt aan punt twee. Zowel op de basisschool als op de middelbare school had ik jongens in mijn klas die gepest werden om hun “softe” gedrag. En ik heb de pesters hun gang laten gaan, want op die momenten werd ik zelf even niet lastiggevallen.

Zo stom.

Het doet me weer maar eens beseffen dat kritiek en afwijzing vaak meer zegt over degene die het doet, die het uitspreekt, of die het laat gebeuren, dan over degene die het moet ondergaan.

Volgende week deel 2 van deze vragenlijst!

En voor nu: wat vind jij van deze vragen? En van dit onderwerp?

---

Coverfoto: Gabrielle Henderson via Unsplash